در بند ۲ ماده ۱ کنوانسیون پاریس نمونه های اشیاء مصرفی به عنوان یکی از مصادیق حقوق مالکیت صنعتی معرفی شده است .
در معاهده همکاری ثبت اختراع (PCT) نمونه های اشیای مصرفی تحت نظام بین المللی اختراعات مورد حمایت قرار گرفته و مقررات یکسانی برای این دو مقوله از مالکیت صنعتی پیش بینی شده است .
در کنوانسیون پاریس و سایر معاهدات بین المللی از نمونه های اشیاء مصرفی تعریفی به عمل نیامده است . به طور کلی نمونه های اشیاء مصرفی به اختراعاتی در زمینه مکانیکی اطلاق می شود .
الف- نحوه حمایت از نمونه های اشیای مصرفی
نمونه های اشیای مصرفی درتعداد کمی از کشورها مورد حمایت قرار گرفته است . کشورهای که از این مقوله حمایت می کنند یا دارای قانون خاصی هستند و یا از قوانین مربوط به اختراعات برای حمایت از مقوله استفاده می نماید . به عنوان مثال در قانون مالکیت صنعتی ژاپن قانون و مقررات خاصی برای حمایت از مدل اشیاء مفید پیش بینی شده است .
اگرچه به موجب کنوانسیون پاریس حمایت از نمونه های مصرفی برای کشورهای عضو از جمله ایران که از سال ۱۳۳۷ به آن ملحق است اجباری است ولی در نظام حقوقی ایران هیج نوع قوانین و مقرراتی در رابطه با حمایت از مدل های مصرفی وجود ندارد . عملا ابتکارات ساده و اختراعات کوچک در اداره مالکیت صنعتی مانند خیلی دیگر از کشورها که از نمونه های اشیاء مصرفی حمایت می کنند تحت عنوان اختراع ثبت می گردند.
ب-تفاوت بین اختراع و نمونه های مصرفی
همان طور که قبلا گفتیم در تعدادی از کشورها که از نمونه های مصرفی حمایت می شود قوانین و مقررات خاصی وجود ندارد بلکه تحت لوای قوانین و مقررات مربوط به اختراع از نمونه های اشیای مصرفی نیز حمایت می گردد. بنابراین برای تمیز اختراع و نمونه های مصرفی ملاک و ضوابط خاصی به طور دقیق و روشن وجود ندارد . علیرغم مراتب فوق می توان از حیث ماهوی و شکلی برای اختراع و نمونه های مصرفی تفاوت های زیر را قائل شد :
۱-حق اختراع در زمینه های محصول صنعیت و فرآیند منتهی به محصول و روش تولید در هر دو صورت قابل ارزیابی و اعطا می باشد در حالی که مدل های مصرفی لزوما به جنبه های مکانیکی و خود محصول می پردازند .
۲-شرط گام ابتکاری در مدل های مصرفی کمتر و محدود تر از اختراع مطرح می باشد .
۳-هزینه های لازم جهت کسب حقوق ناشی مدل های مصرفی معمولا کمتر است .
۴-مدت حمایت از مدل های مصرفی کمتر است .
۵-در مدل های مصرفی روش های کسب حمایت و روند بررسی کوتاهتر و ساده تر می باشد و بررسی به صورت ماهوی صورت نمی گیرد.
۶-در اسناد کسب شده توسط مبتکر و مخترع در زمینه های مدل های مصرفی و نیز جهت تمایز آن با ورقه اختراع معمولا عنوان اختراع جهت مدل های مصرفی ذکر میشود .